آنچه در این مقاله می‌خوانید:
بازاریابی را می‌توان در یک جمله اقدام یا فعالیت تجاری شامل تحقیقات بازار، تبلیغات و … برای معرفی و فروش محصولات یا خدمات تعریف کرد. افراد مختلفی در سراسر دنیا در جایگاه‌های شغلی مرتبط با بازاریابی کار می‌کنند. اگر از هر کدام این افراد بپرسید بازاریابی چیست، احتمالا به تعداد آن‌ها با پاسخ‌های منحصربه‌فردی مواجه خواهید شد. این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که ارائه تعریف مشخص و واحد برای مفهوم بازاریابی کار آسانی نیست.
دلیل اصلی این موضوع در یک نکته کلیدی نهفته است. بازاریابی در تمام مراحل کسب‌وکارها از شروع تا پایان حضور فعالی دارد. به همین دلیل افراد از زاویه دید مختلفی به آن نگاه می‌کنند. عده‌ای بازاریابی را با فروش درگیر می‌کنند و برخی دیگر نیز بیشتر روی جنبه تبلیغات تأکید دارند. این در حالی است که بازاریابی شامل همه این حوزه‌ها می‌شود ولی محدود به آن‌ها نیست. در ادامه با ما همراه باشید تا کمی در دنیای بازاریابی قدم بزنیم.
تاریخچه بازاریابی در یک نگاه
تاریخچه بازاریابی خیلی طولانی‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنید. مورخان معتقدند که مفهوم بازاریابی نخستین بار حدود 1500 سال قبل از میلاد شکل گرفت. در آن زمان جوامع موجود در منطقه بین‌النهرین فرآیند تولید انبوه برخی کالاها را آغاز کرده بودند. آن‌ها از علامت اختصاصی شبیه به امضا روی کالاها استفاده می‌کردند تا محصولات‌شان با هویت مشخص در بازار به فروش برسد. دقیقا همان کاری که امروز لوگوها برای برندهای مختلفی انجام می‌دهند.
سوار بر ماشین زمان به سال 1450 پس از میلاد می‌رسیم. در این سال یوهانس گوتنبرگ ماشین چاپ را اختراع کرد. به این ترتیب تولیدکنندگان توانستند تا لوگوهای خود را در مقیاس انبوه روی کاغذ چاپ کنند. این رخداد انقلاب بزرگی در عرصه بازاریابی راه انداخت. چرا که شرکت‌ها از این فرصت برای معرفی برند خود به کاربران استفاده کردند. تبلیغات در فرمت چاپی آن از اینجا به چرخه بازاریابی اضافه شد.
بیلبوردها و تابلوهای تبلیغاتی در سال 1850 میلادی از راه رسیدند. در ابتدا این دولت‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه‌شان بودند که از بیلبوردها برای اطلاع‌رسانی به شهروندان استفاده می‌کردند؛ اما در سال 1867 برای نخستین بار در کشور آمریکا اجازه نصب بیلبوردهای تبلیغات در معابر شهری صادر شد.
دومین انقلاب بزرگ در عرصه بازاریابی با فراگیر شدن رادیو و تلویزیون در میان عموم مردم رخ داد. انقلابی که به مراتب بزرگ‌تر از ابداع ماشین چاپ بود. در سال 1920 میلادی بود که برای نخستین بار تبلیغات رادیویی پخش شد. پس از آن این تبلیغات به تلویزیون نیز راه پیدا کرد و تا به امروز نیز چرخه بازاریابی از طریق رادیو و تلویزیون در سراسر دنیا پابرجاست.
انقلاب سوم با ظهور اینترنت به وقوع پیوست. با فراگیر شدن اینترنتی مفاهیم بسیار زیادی به ادبیات بازاریابی افزوده شد. البته این مسیر همچنان ادامه دارد و متوقف نشده است. فراگیر شدن اینترنت باعث شد تا بسیاری از شرکت‌ها به سمت دیجیتال مارکتینگ حرکت کنند. علاوه بر آن هزینه‌های بازاریابی به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرد. شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از اینترنت صدای خود را به مردم دورافتاده‌ترین روستاها نیز برسانند. اتفاقی که در حالت عادی باید هزینه سرسام‌آوری برای آن صرف می‌شد.
بازاریابی چیست؟
در یک تعریف عام و کوتاه می‌توان بازاریابی را به هر اقدامی تعمیم داد که به منظور جلب توجه مخاطب به محصول یا خدمت خاصی انجام می‌شود. فرآیند بازاریابی در بردارنده پیامی برای مخاطبان است. در قالب این پیام باید ارزش مستقل و منحصربه‌فردی در ارتباط با کالا یا خدمات به مشتریان بالقوه ارائه شود. به این ترتیب محصولات یا خدمات در نظر آن‌ها ارزشمند جلوه می‌کند. این موضوع زمینه‌ساز ایجاد رابطه پایدار با مشتریان و نهایتا افزایش فروش می‌شود.
فرقی نمی‌کند که کسب‌وکار شما در چه زمینه‌ای است. شما در گام اول باید درک درستی از بازار هدف و نیازهایش داشته باشید. برای دستیابی به این درک نیاز به بازاریابان خواهید داشت. به طور کلی اجرای درستی فرآیند بازاریابی پاسخ چند سؤال مهم را برای کسب‌وکارها روشن می‌کند:
- چه کسانی مشتری محصول یا خدمات کسب‌وکارها هستند؟
- نیاز اصلی مشتریان کسب‌وکارها چیست؟
- بهترین راه برقرای ارتباط با مشتریان چیست؟
- چه زمانی و چگونه می‌توان محصول یا خدمت را به مشتریان فروخت؟
هدف اصلی بازاریابی علاقه‌مند کردن مردم به محصول یا خدمات کسب‌وکارها و نهایتا افزایش فروش‌شان است. برای این منظور بازاریابی با جنبه‌های مختلف کسب‌وکارها ارتباط پیدا می‌کند. از جمله می‌توان به توسعه محصول یا خدمت، روش‌های توزیع، فروش و تبلیغات اشاره کرد.
انواع بازاریابی
کمپین‌های بازاریابی در جایی شکل می‌گیرند که مشتریان حضور فعال دارند. تحقیقات بازار به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا محل حضور مشتریان بالقوه خود را شناسایی کنند. پس از آن با توجه به میزان بودجه‌ای که برای بخش بازاریابی اختصاص می‌یابد، در بین انواع روش‌های بازاریابی یک یا چند گزینه انتخاب می‌شود. در رویکردی کلی بازاریابی را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد:
1. بازاریابی سنتی
کلیه روش‌های بازاریابی که بدون استفاده از زیرساخت‌های اینترنت انجام می‌شود را می‌توان زیرمجموعه بازاریابی سنتی قرار داد. بیلبوردها و بنرها، تبلیغات تلویزیونی و رادیویی، تبلیغات چاپی و بازاریابی میدانی همگی زیرمجموعه روش‌های سنتی بازاریابی قرار می‌گیرند.
2. بازاریابی دیجیتالی
دیجیتال مارکتینگ شکل جدید بازاریابی است که امروزه در بین تمام کسب‌وکارها فراگیر شده است. از تمام ظرفیت‌های موجود در بستر اینترنت از جمله سایت‌های اینترنتی، شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و … برای بازاریابی دیجیتالی استفاده می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با این موضوع، مقاله دیجیتال مارکتینگ را بخوانید.
بازاریابی و تبلیغات
اگر بازاریابی را به چرخ‌های یک دوچرخه تشبیه کنیم، تبلیغات در حکم پره‌های چرخ به حساب می‌آیند. بار دیگر لازم است تأکید کنیم که بازاریابی در حوزه‌های مختلفی مانند توسعه محصول، تحقیقات بازار، توزیع محصول، استراتژی فروش، روابط عمومی و پشتیبانی مشتری حضور دارد.
در واقع در تمام مراحل سفر مشتری از یک مخاطب به مشتری دست به نقد بازاریابی به چشم می‌خورد. در عین حال تبلیغات تنها یکی از اجزای بازاریابی است؛ اما نباید فراموش کنیم که به عنوان قلب فعالیت‌های بازاریابی شناخته می‌شود.
تبلیغات کمک می‌کند تا آگاهی لازم از برندها در نزد مشتریان ایجاد شود. در عین حال تنها روش پیش روی بازاریابان برای فروش محصولات به مشتریان، تبلیغات نیست. اجازه دهید با ذکر یک مثال موضوع را کمی شفاف‌تر کنیم.
تصور کنید که شرکتی محصول جدیدی را برای عرضه به بازار آماده کرده است. تیم بازاریابی با انجام تحقیقات بازار و بررسی‌های ضروری دیگر، کمپین بازاریابی را طراحی می‌کند. به عنوان مثال در این کمپین بارگذاری چند ویدیو در شبکه‌های اجتماعی، ایجاد صفحه لندینگ معرفی محصول در وب سایت و همچین تبلیغات کلیکی روی برخی کلمات کلیدی خاص در گوگل به عنوان استراتژی‌های اساسی مد نظر قرار می‌گیرند. هر یک از این اقدامات به عنوان تبلیغات شناخته می‌شوند؛ اما همان طور که مشاهده کردید، تبلیغات همه چیز در بازاریابی نیست. به نوعی می‌توان ادعا کرد که دست هدایت کننده تبلیغات، بازاریابی نام دارد.
کلام پایانی
در این مقاله سعی کردیم به صورت مختصر به بررسی مفهوم بازاریابی و تاریخچه آن بپردازیم. اگر صاحب کسب‌وکاری هستید و می‌خواهید در این بازار متلاطم به فعالیت رو به جلو خود ادامه دهید؛ اگر به دنبال شغلی ایده‌آل هستید که بازار کار مناسبی پیش رویتان قرار دهد؛ حتی اگر در حرفه بازاریابی فعالیت می‌کنید و درباره آینده جایگاه شغلی خود دغدغه دارید، تردید نداشته باشید که ظرفیت‌های عظیم نهفته در بازاریابی روز به روز بیشتر از قبل شکوفا خواهد شد. تلاش کنید از این مسیر پرشتاب عقب نمانید.
بدون دیدگاه